สุภาษิตภาษามลายู

 

หนึ่งร้อยสามสิบสุภาษิตมลายู                                                         ตอนที่หนึ่ง                                                                     รวบรวมและแปล โดย อ . อัตถากร หะยีอาแว เมษายน 57

สุภาษิต หรือ  pepatah  ในภาษามลายูนั้น  หมายถึง ข้อความสั้นๆ กะทัดรัด แต่มีความหมายชัดเจนลึกซึ้ง มีคติสอนใจ หรือให้ความจริงเกี่ยวกับความคิดและแนวปฏิบัติของชนชาติหนึ่งๆ ซึ่งสามารถพิสูจน์ เชื่อถือได้ ซึ่งมีการถ่ายทอดและสอนสั่งในสังคมๆหนึ่ง   นอกจากนี้สุภาษิตยังเป็นเสมือนคลังสั่งสมภูมิปัญญา มุมมองและทัศนะคติต่อการดำรงชีวิตของกลุ่มชนๆหนึ่งอีกด้วย

ชนชาวมลายูก็เป็นกลุ่มชนหนึ่งที่มีการใช้สุภาษิตในการแสดงออกถึงมุมมองในการดำรงชีวิต อีกทั้งยังถูกใช้เพื่อการสอนสั่งและตักเตือนสมาชิกในกลุ่มชนของพวกเขาให้ดำรงตนอยู่บนครรลองที่ถูกต้อง เป็นที่ยอมรับของสังคมและกลุ่มชน

ดังนั้นการเรียนรู้สุภาษิตถือว่าเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างหนึ่งสำหรับชนชาวมลายูเองในฐานะที่เป็นผู้สืบทอดภาษาและวัฒนธรรมประเพณีมลายู

ข้างล่างเราขอนำเสนอสุภาษิตส่วนหนึ่งในภาษามลายู ซี่งหวังว่าจะเป็นประโยชน์แก่เยาวชนชาวมลายูเพื่อนำไปประพฤติปฏิบัติ และถ่ายทอดสืบต่อไป และยังประโยชน์แก่ผู้ที่สนใจอยากเข้าใจวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของชนชาวมลายูเพื่อการสานสัมพันธ์ที่ดีต่อกันดังดำรัชของพระเจ้าอยู่หัวที่ตรัสว่า ต้องเข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา

 

Pepetah Melayu Rumi	ففاته ملايو جاوي	คำอ่าน	ความหมาย
1.Ada air, ada ikan	اد اير اد ايكن	อาดา ไอร์ อาดา อีกัน	(มีน้ำ  มีปลา ) หมายถึง  มีประเทศก็ย่อมต้องมีราษฎร
2.Ada angin,ada pokoknya	اد اڠين اد فوكوءڽ	อาดา อางิน อาดา โปโก๊กยา	(มีลม มีต้นตอของมัน) หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างย่อมต้องมีจุดเริ่มต้นของมัน
3.Ada gula adalah semut	اد ݢولا اداله سموت	อาดา ฆูลา อาดาละห์ เซอมุต	(มีน้ำตาล  ก็มีมด) หมายถึง สถานที่ซึ่งหาริสกีรายได้ได้ง่าย สถานที่นั้นย่อมมีผู้คนรวมตัวอยู่กันมากมาย
4.Adakah buaya menolak bangkai?	اداكه بوايا منولق بڠكاي	อาดากะห์ บัวยา เมอโนลัก บังไก?	(จระเข้จะปฏิเสธซากศพไหม) หมายถึง คนชั่วย่อมไม่ทิ้งโอกาสที่จะทำความเลว
5.Ada padi semua kerja jadi	اد فادي سموا كرج جادي	อาดา ปาดี เซอมัว เกิรญา ญาดี	(มีข้าวเปลือก งานทั้งหมดก็เป็นไปได้) หมายถึง การงานหนึ่งๆนั่นจะทำได้อย่างรวดเร็วถ้าหากมีค่าจ้างที่เพียงพอ
6.Ada udang di sebalik batu	اد اودڠ دسباليق باتو	อาดา อูดัง ดี เซอบาลิก บาตู	(มีกุ้งอยู่หลังหิน) หมายถึงมีวัตถุประสงค์บางอย่างซ่อนเร้นอยู่เบื้องหลังการกระทำหนึ่งๆ
7.Air dicencang tidak akan putus	اير دچينچڠ تيدق اكن فوتوس	ไอร์ ดีเจนจัง ตีดัก อากัน  ปูตุซ	(น้ำที่ฟันไม่ขาด) หมายถึงการทะเลาะวิวาทระหว่างพี่น้องนั้นไม่ยาวนาน
8.Air pun ada pasang surutnya	اير فون اد فاسڠ سوروتڽ	ไอร์ ปูน อาดา ปาซัง ซูรุตยา	(น้ำยังมีขึ้นมีลง) หมายถึง สภาพชีวิตของคนเราที่ไม่แน่นอน มีทั้งสุขและมีทั้งทุกข์
9.Alah sabung , menang sorak	اله سابوڠ منڠ سورق	อาละห์ ซาบุง เมอนัง โซรัก	(ชนแพ้ ชนะโห่ร้อง) หมายถึงพ่ายแพ้ในการต่อสู้ แต่ยังคงพูดจาใหญ่โต
10.Alang-alang mandi biar basah	الڠ- الڠ مندي بيار باسه	อาลังๆ มันดี เบียร์ บาซะห์	(ไหนๆจะอาบน้ำ ก็เอาให้เปียก) หมายถึง ทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดก็จงทำให้สำเร็จลุล่วงไป
11.Ayam baru belajar berkokok	ايم بارو بلاجر بركوكوء	อายัม บารู เบอลาญัร  เบิรโกโก๊ก	(ไก่เพิ่งหัดขัน)  หมายถึง เพิ่งจะบรรลุนิติภาวะ
12.Ayam bertelur di atas padi, mati kelaparan	ايم برتلور د ٲتس فادي ماتي كلافران	อายัม เบิรเตอลุร ดี อาตัซ ปาดี มาดี เกอลาปารัน	(ไก่ออกไข่บนข้าวเปลือก ตาย อดอยาก) หมายถึง อยู่อย่างเร้นแค้นถึงแม้ว่าจะมีรายได้มากมาย/หรือมีสามีหรือภรรยาที่ร่ำรวย
13.Bagaimana acuan begitulah kuihnya	باݢايمان اچوان بݢيتوله كوءيهڽ	บาไฆมานา อาจูวัน เบอฆีตูละห์ กูวิฮ์ยา	(แม่พิมพ์เป็นอย่างไร ขนมก็เป็นอย่างนั้น) หมายถึงพ่อแม่มีอุปนิสัยอย่างไร ลูกๆก็มีอุปนิสัยเช่นนั้น
14.Bahasa menunjukkan bangsa	بهاس منونجوقكن بڠسا	บาฮาซา  เมอนุนญุกกัน  บังซา	(ภาษาบ่งบอกเชื้อชาติ) หมายถึง ภาษาแสดงถึงความสูงส่งหรือความต่ำต้อยของขนชาติหนีงๆนั้น
15.Bakar air hendakkan abu	باكر اير هندقكن ابو	บากัร ไอร์ เฮินดักกัน อาบู	(เผาน้ำต้องการเอาขี้เถ้า) หมายถึง ทำสิ่งที่เป็นไปไม่ได้
15.Bangkai gajah bolehkah ditudung dengan nyiru	بڠكاي ݢاجه بوليهكه دتودوڠ دڠن ڽيرو	บังไก ฆาญะห์ โบเละห์กะห์ ดีตูดง เดองัน ยีรู	(ซากช้างตาย จะสามารถคลุมด้วยกับลิ้มไผ่กระนั้นหรือ) หมายถึงความผิดที่ใหญ่หลวงซีงไม่สามารถปกปิดจากการไม่ให้ผู้อื่นล่วงรู้ได้
16.Banyak udang banyak garam , banyak orang banyak ragam	باڽق اودڠ باڽق ݢارم     باڽق اورڠ باڽق راݢم	บายัก อูดัง บายัก ฆารัม บายัก อูรัง บายัก ราฆัม	(กุ้งมาก เกลือมาก คนมาก รูปแบบมาก) หมายถึงทุกคนย่อมมีความชื่นชอบ ความต้องการ และทัศนะที่แตกต่างกัน
17.Belakang parang kalau diasah nescaya tajam	بلاكڠ فارڠ كالاو داسه نسچاي تاجم	เบอลากัง ปารัง กาเลา ดีอาซะห์  เนิซจายา ตาญัม	(หลังมีดพร้าหากถูกลับก็ย่อมคมได้) หมายถึง คนที่แม้ว่าจะโง่เขลาเพียงใด หากได้รับการอบรบสั่งสอนเขาก็ย่อมเก่งได้
18.Belum disuruh sudah pergi, belum dipanggil sudah datang	بلوم دسوروه سوده فرݢي بلوم دفڠݢيل سوده داتڠ	เบอลุม ดีซูรุฮ์  ซูดะห์ เปิรฆี เบอลุม ดีปังฆิล ซูดะห์ ดาตัง	(ยังไม่ได้สั่ง ก็ไปแล้ว ยังไม่ได้เรียกก็มาแล้ว) หมายถึง คนที่รอบรู้และขยันขันแข็ง
19.Belum duduk sudah berlunjur	بلوم دودوق سوده برلونجور	เบอลุม ดูดุก ซูดะห์ เบิรลุนญุร	(ยังไม่ทันได้นั่ง ก็เหยียดเท้าเสียแล้ว) หมายถึงยังไม่ทันได้รับในสิ่งที่ต้องการ แต่รู้สึกดีใจเสียแล้ว
20.Berani kerana benar, takut kerana salah	براني كران بنر تاكوت كران ساله	เบอรานี เกอรานา เบอนัร ตากุต เกอรานา ซาละห์	(กล้าเพราะถูก กลัวเพราะผิด) หมายถึงกระทำการหนึ่งๆเนื่องจากตั้งอยู่บนความถูกต้อง
21.Berapa berat mata memandang, berat lagi bahu memikul	براف برت مات ممندڠ برت لاݢي باهو مميكول	เบอราปา เบอรัต มาตา  เมอมันดัง เบอรัต ลาฆี บาฮู เมอมีกุล	(ตาจะมองว่าหนักเพียงใด บ่าที่แบกรับหนักยิ่งกว่า) หมายถึง รู้สึกลำบากใจเพียงใดที่เห็นคนทุกข์ยาก คนที่ประสบกับความทุกข็ยากนั้นทุกข์ยากลำบากยิ่งกว่า
22.Berat sama dipikul, ringan sama dijinjing	برت سام دفيكول ريڠن سام دجينجيڠ	เบอรัต ซามา ดีปีกุล รีงัน ซามา ดีญินญิง	(หนักร่วมกันแบก เบาร่วมกันหิ้ว) หมายถึงร่วมมือกันทำการงานหนึ่งๆไม่ว่าจะยากหรือง่าย
23.Berdiri sama tinggi, duduk sama rendah	برديري سام تيڠݢي دودوق سام رنده	เบิรดีรี ซามา ติงฆี ดูดุก ซามา เรินดะห์	(ยืนก็สูงเท่ากัน  นั่งก็ต่ำพอกัน) หมายถึงคนสองคนที่ทัดเทียมกัน และคู่ควรกัน
24.Bertanam tebu di bibir mulut	برتانم تبو د بيبير مولوت	เบิรตานัม เตอบู ดี บีบิร  มูลุต	(ปลูกอ้อยที่ริมฝีปาก) หมายถึงกล่าวคำพูดที่หวานซึ้งเพื่อชักจูงหรือยกยอ
25.Bertemu buku dengan ruas	برتمو بوكو دڠن رواس	เบิรเตอมู บูกู เดองัน รูวัซ	(ข้อพบกับปล้อง) หมายถึงพบคู่ต่อสู้ที่ทัดเทียมกัน
26.Besar periuk , besarlah keraknya	بسر فريوق بسرله كرقڽ	เบอซัร เปอรียุก เบอซัรละห์ เกอรักยา	(หม้อใหญ่ ข้าวติดก้นหม้อก็ใหญ่เหมือนกัน) หมายถึงยิ่งมีรายได้มาก ค่าใช้จ่ายก็มากเช่นกัน
27.Bila kucing tidak bergigi, tikus berani melompat tinggi	بيلا كوچيڠ تيدق برݢيݢي تيكوس براني ملومفت تيڠݢي	บีลา กูจิง ตีดัก เบิรฆีฆี ตีกุซ เบอรานี เมอโลมปัต ติงฆี	(เมื่อแมวไม่มีฟัน หนูกล้ากระโดดสูง) หมายถึง ผู้นำหรือหัวหน้าที่ไร้อำนาจ ผู้ที่อยู่ใต้บังคับบัญชาก็ไม่เกรงกลัวเอง
28.Bumi mana tak ditimpa hujan	بومي مان تٲ دتيمفا هوجن	บูมี มานา ตัก ดีติมปา ฮูญัน	(แผ่นดินไหนหรือที่ไม่โดนฝน) หมายถึง ไม่มีมนุษย์คนใดที่ไม่เคยทำผิด
29.Bunga mekar di taman , baunya semerbak ke mana-mana	بوڠا مكر دتامن بٲوڽ سمربق كمان-مان	บูงา เมอกัร ดี ตามัน เบายา เซอเมิรบัก เกอ มานาๆ	(ดอกไม้บานสะพรั่งที่ในสวน กลิ่นของมันฟุ้งกระจายไปทั่วทุกที่) หมายถึง หญิงสาวผู้งดงามซึ่งเป็นที่โจษขานไปทั่ว
30.Cacing hendak menjadi naga	چاچيڠ هندق منجادي ناݢ	จาจิง เฮินดัก เมินญาดี นาฆา	(ไส้เดือนอยากเป็นพยานาค) หมายถึง ผู้ที่มียศต่ำแต่ทำตัวเยี่ยงผู้ที่มียศสูง